Από την προϊστορία στην ιστορία . Από την Τρίτη τάξη στην Πέμπτη τάξη

 Α. Η προϊστορική περίοδος 

Ο άνθρωπος δρα πριν από την ιστορία, δηλαδή πριν από την εμφάνιση των πρώτων γραπτών πηγών. Όλη αυτή η μακρότατη περίοδος, από την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη μέχρι την ανακάλυψη της γραφής, ονομάζεται Προϊστορία. Τα πρώτα ίχνη του ανθρώπου έχουν αναζητηθεί πολύ βαθιά μέσα στον χρόνο, γύρω στα 2,5 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα και οι «προπαππούδες» μας ήταν πολύ διαφορετικοί από εμάς σήμερα. 

Όλο αυτό το ασύλληπτο διάστημα ο άνθρωπος προοδεύει, εξελίσσεται βιολογικά, βελτιώνει συνεχώς τις συνθήκες ζωής του και τελειοποιεί τα εργαλεία του . Με βάση την τεχνολογική εξέλιξη προτάθηκε από τους επιστήμονες η υποδιαίρεση της Προϊστορίας. Έτσι διακρίνουμε την Εποχή του Λίθου και την Εποχή του Χαλκού. Η πρώτη περιλαμβάνει την Παλαιολιθική εποχή που καλύπτει το διάστημα από την εμφάνιση του ανθρώπου μέχρι το 6500 περίπου π.Χ. και τη Νεολιθική που τελειώνει περίπου το 3000 π.Χ. . Η Εποχή του Χαλκού καλύπτει την περίοδο από το 3000 μέχρι το 1100 π.Χ.

Ο homo erectus. Ο όρθιος άνθρωπος

Στην Παλαιολιθική Εποχή, ο άνθρωπος είναι κυνηγός και τροφοσυλλέκτης. Κατά τη μακρά αυτή περίοδο το κλίμα ήταν ψυχρότερο απ’ ότι σήμερα. Ο άνθρωπος βρίσκει συχνά καταφύγιο στα σπήλαια, μετακινείται ακολουθώντας τα θηράματά του και προτιμά για προσωρινή εγκατάσταση τις όχθες ποταμών, δίπλα σε πηγές νερού ή δίπλα σε λίμνες. Για την κατασκευή των όπλων και των εργαλείων του ο άνθρωπος χρησιμοποιεί οστά και κέρατα ζώων ή, κυρίως, κατεργάζεται τον λίθο (πέτρα). Για να αντιμετωπίσει το κρύο, περιτυλίγεται με δέρματα ζώων. Στην τέχνη, έχουν βρεθεί πολλές σπηλαιογραφίες των ανθρώπων αυτής της εποχής, δηλαδή εικόνες ζώων και σπανίως ανθρώπων ζωγραφισμένες με χρώματα ή χαραγμένες στα τοιχώματα των σπηλαίων.

Βραχογραφίες

Η Νεολιθική Εποχή είναι μια εποχή μεγάλων επαναστατικών αλλαγών για την ανθρωπότητα. Ο άνθρωπος γίνεται γεωργός και κτηνοτρόφος, μαθαίνει δηλαδή να καλλιεργεί τη γη και να εξημερώνει ζώα που του εξασφαλίζουν την επιβίωσή του. Το κλίμα είναι θερμότερο και ο άνθρωπος παράγει πλέον ο ίδιος την τροφή του και δημιουργεί μόνιμους οικισμούς. Ένα νεολιθικό χωριό στην Ελλάδα είναι το Δισπηλιό στην λίμνη της Καστοριάς που μπορούμε να επισκεφτούμε και να φανταστούμε τη ζωή των ανθρώπων εκείνη τη μακρινή εποχή.

Το Δισπηλιό της Καστοριάς

Προς το τέλος της Νεολιθικής εποχής εμφανίζονται τα πρώτα εργαλεία που είναι κατασκευασμένα από χαλκό. Από το σημείο αυτό και μετά ο χαλκός χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για την κατασκευή κάθε είδους αντικειμένων και παραμερίζει την πέτρα. Γι’ αυτό και η νέα εποχή που αρχίζει ονομάζεται Εποχή του Χαλκού.

Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας εμφανίζονται οι πρώτοι σημαντικοί πολιτισμοί (Κυκλαδικός, Μινωικός, Μυκηναϊκός). Καθένας από τους πολιτισμούς αυτούς έχει τη δική του φυσιογνωμία. Η θάλασσα του Αιγαίου έπαιζε σπουδαίο ρόλο για την επαφή των πολιτισμών αυτών μεταξύ τους αλλά και με τους γειτονικούς πολιτισμούς της Ανατολής. Στον Μινωικό και στον Μυκηναϊκό πολιτισμό γεννιούνται οι πρώτες μορφές γραφής στον ελλαδικό χώρο, είναι η Γραμμική Α και η Γραμμική Β. Η χρήση της γραφής αποδεικνύει ότι οι κοινωνίες είναι πλέον πιο πολύπλοκες και σύνθετες και έχουν αναπτυχθεί σημαντικές εμπορικές σχέσεις με άλλους λαούς. Είναι κοινωνίες ιεραρχημένες πλέον, σε αντίθεση με την απόλυτη ισότητα των νεολιθικών οικισμών.

Γυναικεία θεότητα στη Μινωική Κρήτη

Η πύλη των λεόντων στις Μυκήνες

Παραπέρα διάβασμα : 

Α. Η τέχνη στην Νεολιθική εποχή 

Δεν είναι τυχαίο που η αγγειοπλαστική αναπτύχθηκε λίγο μετά τη γεωργία. Σε αντίθεση με τους κυνηγούς, οι γεωργοί είχαν μόνιμη κατοικία και έπρεπε να αποθηκεύουν το νερό και τη σοδειά τους. Αυτή η ανάγκη γέννησε την αγγειοπλαστική. Σύντομα οι αγγειοπλάστες έμαθαν πως να σκληραίνουν τα αγγεία τους, ψήνοντάς τα στους πήλινους φούρνους όπου έψηναν και το ψωμί. 

Νεολιθικό αγγείο 

Β. Η τέχνη του Κυκλαδικού πολιτισμού. 

Ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στα νησιά των Κυκλάδων την τρίτη και δεύτερη χιλιετία π.Χ ονομάστηκε κυκλαδικός . Σε αυτό το γεγονός συνέβαλε το ήπιο κλίμα των συγκεκριμένων νησιών και κυρίως η ιδιαίτερα προνομιακή γεωγραφική τους θέση. Ουσιαστικά, τα νησιά των Κυκλάδων αποτελούν ένα είδος φυσικής γέφυρας ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Ασία, την Ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη. Στην 3η χιλιετία π.Χ., τα πλοία των κυκλαδίτικων νησιών κυριαρχούν στο Αιγαίο και μαζί με τα προϊόντα της Εγγύς Ανατολής μεταφέρουν στην Ευρώπη ιδέες, τεχνικές γνώσεις, θρησκευτικές αντιλήψεις ή και αντίστροφα δηλαδή μεταφορά τεχνικών γνώσεων από την Ευρώπη προς την Εγγύς Ανατολής.

Η τέχνη των Κυκλαδιτών είναι γνωστή ακόμη και σήμερα για τα ειδώλια της, δηλαδή μικρά μαρμάρινα αγαλματάκια που αναπαριστούν στιγμές από την καθημερινή ζωή εκείνης της εποχής. Μας πληροφορούν για κοινωνίες χαρούμενες με γλέντια και γιορτές που αγαπούσαν τη ζωή και πιθανά λάτρευαν κάποια γυναικεία θεότητα. 

Κυκλαδικό ειδώλιο που αναπαριστά έγκυο γυναίκα

Mια διασκεδαστική ταινιούλα για την Παλαιολιθική εποχή :