Από την προϊστορία στην Ιστορία. Τα αρχαία χρόνια

 Β. Τα αρχαία χρόνια

Από το 1100 μέχρι και το 800π.χ είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος για τον ελλαδικό χώρο. Η πτώση του μυκηναϊκού πολιτισμού και η κάθοδος των Δωριέων στη νότια Ελλάδα προκαλούν μεγάλη αναστάτωση. Πολλοί Έλληνες, λόγω των δύσκολων οικονομικών συνθηκών, οργανωμένοι σε διαφορετικά φύλα θα μεταναστεύσουν στα παράλια της Μικράς Ασίας και θα δημιουργήσουν νέες πόλεις. Είναι ο λεγόμενος πρώτος αποικισμός.

Οι Έλληνες του 10ου, 9ου και 8ου αιώνα π.Χ., της αποκαλούμενης "γεωμετρικής εποχής", ενδιαφέρονται πολύ για το παρελθόν τους και ασχολούνται με την αναζήτηση της ρίζας τους. Τα ομηρικά έπη (η Οδύσσεια και η Ιλιάδα) αποτελούν τυπικό παράδειγμα. Η εποχή ονομάστηκε «γεωμετρική» διότι τα αγγεία των ανθρώπων εκείνης της εποχής ήταν διακοσμημένα με γεωμετρικά σχήματα. Η Γραμμική γραφή Β είχε εξαφανιστεί μαζί με την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων. Όμως, το δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ. μία νέα γραφή εμφανίζεται στον ελληνικό κόσμο. Είναι το αλφάβητο που προέρχεται από το φοινικικό, αλλά με πολλές αλλαγές διότι οι Φοίνικες χρησιμοποιούσαν μόνο σύμφωνα. Τώρα αρκετοί άνθρωποι αποκτούν τη δυνατότητα να διαβάζουν και να γράφουν, να συμμετέχουν γενικότερα στη γνώση και στον πολιτισμό. Από το ελληνικό αλφάβητο γεννήθηκε και το λατινικό. 

Κατά τους αιώνες που ακολουθούν (800-479 π.Χ.) συντελείται μια ριζική καινοτομία. Συγκροτείται η πόλη-κράτος. Κάθε πόλη είναι και ένα ξεχωριστό κράτος, οι σημαντικότερες ελληνικές πόλεις είναι η Σπάρτη και η Αθήνα . Η πρώτη είναι μια κοινωνία στρατιωτικά οργανωμένη, ενώ στη δεύτερη την Αθήνα θα γεννηθεί η δημοκρατία και ο κλασικός αρχαιοελληνικός πολιτισμός. Ο πολίτης αρχίζει να συμμετέχει στη διαχείριση των πολιτικών πραγμάτων.

Ο ελληνισμός ξεπερνάει τα όριά του και αποικίζει τα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου πόντου (δεύτερος αποικισμός). Το εμπόριο, η βιοτεχνία και η ευρεία χρήση του νομίσματος δημιουργούν τις προϋποθέσεις για σημαντική οικονομική πρόοδο. Η τέχνη αναζητεί νέους ρυθμούς έκφρασης, ενώ η ποίηση (λυρική και διδακτική) εκφράζει τις καθημερινές αγωνίες του ανθρώπου.

Οι ελληνικές πόλεις θα αντιμετωπίσουν με επιτυχία την περσική απειλή (490-479 π.Χ). Σε μια σειρά από μάχες και ναυμαχίες (Μαραθώνα, Θερμοπύλες, Σαλαμίνα, Πλαταιές) οι ελληνικές πόλεις θα νικήσουν τους Πέρσες. Η νίκη στους περσικούς πολέμους θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη του πολιτισμού και της οικονομίας. Για πρώτη φορά, στους Περσικούς πολέμους, οι ελληνικές πόλεις παραμέρισαν τις συνεχείς διαιρέσεις τους για να υπερασπιστούν αυτό που αποτελούσε για τους πολίτες τους το υπέρτατο αγαθό, την ελευθερία. 

Ένας κούρος

Από όλες τις ελληνικές πόλεις, η Αθήνα προσέφερε στον κοινό αγώνα τα περισσότερα, έγινε η πιο ισχυρή πόλη με το ναυτικό της να κυριαρχεί στην ανατολική Μεσόγειο, γεγονός που θα την οδηγήσει σύντομα σε αντιπαράθεση με τη Σπάρτη και άλλες πόλεις της Πελοποννήσου. Η Αθήνα ιδιαίτερα στα χρόνια του Περικλή θα γίνει το « σχολείο της Ελλάδας» θα αναπτυχθούν το θέατρο (τραγωδίες και κωμωδίες), η φιλοσοφία, οι τέχνες και στον βράχο της Ακρόπολης θα κτιστούν ναοί μοναδικοί για την ομορφιά τους, οι οποίοι αποδεικνύουν, μέχρι σήμερα, το μεγαλείο της πόλης.

Η Ακρόπολη της Αθήνας σήμερα

Μετέπειτα (431π.Χ -404π.Χ ) οι δύο σημαντικότερες ελληνικές πόλεις, η Αθήνα και η Σπάρτη, θα συγκρουστούν μεταξύ τους. Είναι ο πελοποννησιακός πόλεμος, ο οποίος θα είναι ιδιαίτερα σκληρός και βίαιος, αποδυναμώνοντας τις ελληνικές πόλεις- κράτη. Ο πόλεμος θα λήξει με τη νίκη των Σπαρτιατών, αλλά οι διαμάχες των ελληνικών πόλεων θα συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια και συχνά οι Πέρσες θα παρεμβαίνουν στις ελληνικές υποθέσεις.

Ταναγραία κόρη 

Η περίοδος αυτή θα κλείσει με την ανάδειξη της Μακεδονίας του Φιλίππου και του Μ. Αλεξάνδρου ως την πιο ισχυρή δύναμη του ελλαδικού χώρου. Ο Μ. Αλέξανδρος θα πραγματοποιήσει μια ιστορικά μοναδική εκστρατεία εναντίον των Περσών που θα οδηγήσει στη διάλυση της περσικής αυτοκρατορίας. Ο στρατός του Αλέξανδρου θα φτάσει στην Αίγυπτο και μέχρι τις σημερινές Ινδίες δημιουργώντας ένα αχανές κράτος πολυεθνικό και πολυγλωσσικό. Η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός θα διαδοθούν σε όλη την έκταση αυτής της αχανούς επικράτειας, διαμορφώνοντας τον πολιτισμό των ελληνιστικών χρόνων. 

Το κράτος του Αλεξάνδρου 

Το κράτος του Αλεξάνδρου, μετά τον ξαφνικό του θάνατο (323π.Χ), θα χωριστεί σε επιμέρους βασίλεια που θα διοικούνται από τους παλιούς στρατηγούς του Αλέξανδρου. Τα ελληνικά (κοινή ελληνική) θα γίνουν μια διεθνής γλώσσα και εντυπωσιακά και επιβλητικά κτήρια θα διακοσμήσουν τις νέες ελληνικές πόλεις που δημιουργήθηκαν ή αναδιαμορφώθηκαν από τους διαδόχους του Μ.Αλεξάνδρου (Αλεξάνδρεια, Πέργαμος, Αντιόχεια). Αυτήν ακριβώς την περίοδο, το 315μ.Χ, θα ιδρυθεί από τον Κάσσανδρο η πόλη της Θεσσαλονίκης. 

Ο φάρος της Αλεξάνδρειας

Προεκτάσεις : 

Δείτε , ένα φανταστικό ταξίδι στην αρχαία Αθήνα: 

 

Πώς έμοιαζαν οι αρχαίοι Έλληνες .